سديم هيدروكسيد

روشهاي تهيه

بيشترين مقدار هيدروكسيد سديم توليدي، از طريق فرايند الكتروليز محلولهاي سديم كلريد در يكي از انواع ظروف الكتروليتي بدست مي‌آيد. بعنوان نمونه، در فرايند پيل جيوه (كاستنر-كلنر Castner-Kellner)، از جرياني از جيوه بعنوان كاتد استفاده مي‌شود و ملغمه سديم حاصل با آب تركيب مي‌شود و توليد سديم هيدروكسيد مي‌نمايد و در فرايند ديگر به نام پيل ديافراگم، الكتروليت از آند به كاتد حركت مي‌كند و ديافراگم (از جنس پنبه كوهي يا ساير مواد غشايي)، فراورده‌هاي آند و كاتد را از هم جدا مي‌سازد. در هر دو فرايند، علاوه بر سديم هيدروكسيد، گاز كلر و نيز گاز هيدروژن توليد مي‌شود.

كاربردهاسديم هيدروكسيد، بعنوان يك باز قوي، يكي از مواد شيميايي صنعتي بسيار مهم بشمار مي‌رود. براي نمونه، توليد سود در سال ۱۹۸۰ در آمريكا، ۱۲ ميليون تن بوده‌است. در زمينه‌هاي مختلفي كاربرد دارد، از جمله در توليد مواد شيميايي، ابريشم مصنوعي، خمير كاغذ و كاغذ، در توليد رنگ، آلومينيوم، مواد پتروشيمي و پارچه، صابون و مواد شوينده بكار مي‌رود.

همچنين در آزمايشگاه‌ها براي تعيين غلظت اسيدهاي مجهول درتيتراسيون اسيد- باز از محلول قليايي سديم هيدروكسيد استاندارد استفاده مي‌شود. متأسفانه در صنايع غذايي از اين ماده جهت تلخي زدايي از زيتون استفاده مي‌شود كه ممكن است اثرات نامطلوبي بر سلامت مصرف‌كنندگان بگذارد. سود سوزآور در دو نوع مايع و جامد در كارخانجات توليد مي‌شود لذا سود مايع با خلوص ۵۰ درصد و ۳۳ درصد وجود داردو كيفيت بالايي داشته و براي صادرات معمولاً از سود مايع استفاده مي‌شود البته سود مايع بخاطر قيمت نازلتر بيشتر مورد استقبال قرار مي‌گيرد.

بايد توجه داشت كه؛ كاربردهاي سود كاستيك پرك در صنعت بسيار وسيع است، صنايع مختلف با رويكردهاي مختلف از اين ماده استفاده مي‌نمايند، برخي از اين صنايع عبارتند از:

صنايع رنگرزي

توليد كارتن و كاغذ

صنايع چرم و نساجي

صنايع نفت و گاز و پترو شيمي

خنثي سازي اسيد و باطري سازي

چربي گيرها و ساير صنايع وابسته

صنايع غذائي، صنايع شير، كنسرو سازي

نوشابه سازي، كارخانه قند و شكر، كارخانه روغن

صنايع دارو سازي، الكل سازي و آرايشي و بهداشتي

صنايع فلزي و توليد شيشه روي، آلومينيوم، گالوانيزه و آبكاري

سود پرك كاربرد فراواني در صنعت نفت و گاز دارد

سود پرك كاربرد فراواني در صنايع نظامي دارد.

سود پرك براي صنايعي كه با عوامل بيماري زا مواجه مي‌شوند هم كاربرد دارد.

سود پرك در صنعت پليمر و پت هم مصرف فراواني دارد لذا بعنوان چربي بر استفاده مي شود..

خطرات سديم هيدروكسيد

- در صورت بلعيده شدن، سديم هيدروكسيد مي‌تواند بسيار خطرناك باشد و سبب تحريك سيستم تنفسي شود. شدت خطرات زماني قابل درك است كه موجب سوختگي و تحريك اين اعضا در صورت تماس با آن شود.

- اگر NaOH از طريق دهان بلعيده شود موجب ايجاد سوختگي‌هاي متعددي در داخل دهان مي‌شود. همچنين در صورت بلع كامل باعث همين تأثيرات در گلو و ديگر اعضاء نظير معده مي‌گردد.

- سديم هيدروكسيد مي‌تواند با فلزات واكنش داده و توليد هيدروژن كند كه سبب آتش گرفتن در صورت حضور اكسيژن مي‌شود.

- با توجه به اثرات سمي آن، مي‌تواند موجب خونريزي، استفراغ و اسهال شده و موجب افت فشار خون گردد.

- استنشاق سود پرك مي‌تواند موجب تحريك دستگاه تنفسي شده و سبب مشكلاتي نظير آماس ريوي شود.

- آبريزش بيني، تب، گلو درد و عطسه، برخي از مضرات تماس با اين ماده شيميايي هستند.

- زخم و اسكار بر روي پوست جزء خطرات رايج NaOH است. هيدروكسيد سديم بسيار خورنده است و مي‌تواند سبب تخريب لايه‌هاي عميق پوست شود.

- اگر چه تركيبي آتش زا نيست ولي در صورت تماس با مواد قابل احتراق ممكن است آتش بگيرد. در هر صورت بهتر است از اين مواد دور نگه داشته شود.

- نه تنها پوست بدن، بلكه سديم هيدروكسيد سبب ايجاد خوردگي كف پوش‌هاي چوبي و سطوح رنگ شده نيز مي‌شود.

- چشم در صورت تماس با  سود مايع ممكن است آسيب ببيند، و باعث موارد مختلفي نظير گلوكوم، آب مرواريد و كوري دائمي شود.

- هر نوع قرار گيري در معرض هيدروكسيد سديم، حتي مقادير كم آن، مي‌تواند سبب مشكلات حاد تنفسي گردد.

- نشت گاز از سديم هيدروكسايد در محل‌هاي بسته، ممكن است موجب انسداد ريوي و بسته شدن راه‌هاي هوايي افراد شود.